Select Page

Jouw wereld binnenstebuiten

Yogapsychologie van tamas naar sattva

Met yoga en meditatie heb ik geleerd om te gaan met prikkels van buiten en heb ik gemerkt dat sommige prikkels me vrijwel niets doen, en andere prikkels een (flinke) emotionele lading losmaken …

Via onze vijf zintuigen staan we continu in interactie met de wereld om ons heen. Sta je er weleens bij stil dat al deze indrukken en ervaringen een vorm van voeding zijn? De meeste informatie wordt op verschillende niveaus verwerkt en opgeslagen in ons fysieke, mentale en energetische system. De impact van deze opgeslagen informatie op ons dagelijkse handelen is groot, zolang we het geen aandacht geven. In onderstaande tekst deel ik graag mijn inzichten en licht ik toe waarom Yoga Psychologie aanmoedigt om jouw wereld eens goed binnenstebuiten te keren. 

Om het effect van de verschillende indrukken te onderscheiden, maken we in Yoga Psychologie gebruik van het concept Guna. Dit verwijst naar de onderliggende energetisch kwaliteit van materie, of anders gezegd: het proces waarbij materie in verschillende vormen veranderd. Materie is overal en er wordt vanuit gegaan dat materie – in essentie – niet gecreëerd wordt of vernietigd, alleen de kwaliteit ervan verandert, en de vorm. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de verschillende kwaliteiten van water: wanneer de temperatuur zakt onder 0 bevriest het. De materie verandert van vorm, maar blijft bestaan, en water boven de 100 graden verdampt.  

In Yoga Psychologie worden 3 verschillende kwaliteiten van materie (gunas) onderscheiden: 

  • Rajas is een creatie fase, waarbij intentie en verlangen nodig is om iets te manifesteren. Het is de kwaliteit van verandering, activiteit en beweging. Het brengt focus en wordt gedreven door doelen. Je hebt motivatie en focus nodig om iets te creëren of te veranderen.

  • Sattva is een fase waarin wat er is, wordt onderhouden of verzorgd. Sattva reprenteert harmonie, balans en stabiliteit. Dit is het principe van helderheid en vrede. 

  • Tamas is een fase van verval en destructie waarbij energie stagneert, of wordt vrijgemaakt. Het is de kwaliteit van traagheid en obstructie; een zware energie die acties blokkeert.

We zien de kenmerken van deze verschillende 3 stadia van materie overal om ons heen. Bijvoorbeeld op lichamelijk niveau: Bij de geboorte van ons lichaam (rajas), en het ouder worden (sattva), dood gaan (tamas). Op het niveau van ons gedrag: wanneer we ideeën uitwerken op het werk is er intentie, motivatie en actie (rajas) nodig om iets te manifesteren, daarna volgt een moment van onderhoud (sattva), en na enige tijd is het event weer afgelopen (tamas). Ook op het niveau van de geest zijn er gedachten die aansporen tot actie en beweging (rajas), gedachten die geweldloos en vredig zijn (sattva), maar ook depressie gedachten die ons vastzetten in patronen en energie vreten (tamas). 

 Van Tamas naar Sattva 

Wanneer je deze 3 stadia gaat herkennen, kan je er bewust naar handelen. Het is de kunst om een natuurlijke balans te vinden. Onbalans is voornamelijk een teveel aan Rajas en/of Tamas kenmerken. Teveel Rajas (actie) kan uitputtend werken, denk hierbij aan een burn-out, en resulteert in tamas (destructie) traagheid, vermoeidheid, futloosheid. In Yoga Psychologie krijgen de Sattva kwaliteiten (harmonie, balans en stabiliteit van lichaam en geest) op de lange termijn de hoogste waarde, omdat het de impact van externe indrukken via de vijf zintuigen neutraliseert. Dit maakt het mogelijk om een dieper contact te maken met de innerlijke beleving van ons bestaan. Yoga Psychologie zet aan tot een beweging vanuit de fysiek georiënteerde kenmerken van Tamas, naar de vitale en expressieve kenmerken van Rajas, naar de kenmerken van Sattva middels verstilling, harmonie en verlichting. 

Iedere specifieke Guna vraagt om specifieke yogische technieken die de balans kunnen herstellen en het verschilt per individu welke guna dominant is. Bijvoorbeeld, indien je nu vooral gedomineerd wordt door Tamas kwaliteiten (weinig energie in je lijf en/ of bijvoorbeeld negatieve gedachten), dan is het totaal niet relaxed om rustig in stilte te gaan zitten mediteren, dan is een actieve fysieke (Kundalini Yoga) work out of een actieve wandeling op het strand meer effectief. Het brengt namelijk de gestagneerde energie weer in beweging. Ook de interactie en communicatie met vrienden/familie etc. kan hierbij een rol spelen en werkt in de meeste gevallen goed om uit de neerwaartse (tamas) spiral te komen. Wanneer je echter merkt dat je moeite hebt om ‘met beide benen op de grond te staan’ en aandacht te geven aan je gezin, dan kan extra Tamas (op de korte termijn) balans brengen, om vervolgens meer Sattva momenten van rust en ontspanning in te bouwen in je dagelijkse routine, zodat je jezelf (en andere) niet continue voorbij loopt. Door bewuste keuzes te maken in je levensstijl kan je langzaam maar zeker toe bewegen naar een leven met meer Sattva kwaliteiten. Je kunt hierbij kijken naar voeding, slaapritme, beweging, relaties, privé-werk balans, voldoende rust, vrije tijd en de beoefening van Yoga en Meditatie; allemaal aspecten die invloed hebben op ons functioneren. 

 Signalen van disbalans

Met Yoga en meditatie versterken we het contact met lichaam en geest en leren we luisteren naar de (vroege) signalen van disbalans. Indien we signalen van disbalans in een vroeg stadium opmerken kunnen we voorkomen dat het erger wordt wanneer we verantwoordelijkheid nemen voor onze gezondheid en (op tijd) handelen. 

Bijvoorbeeld: als ik veel Yoga Psychologie sessies heb gegeven, dan voel ik dat mijn zenuwstelsel en lichaam vermoeid raken. Het vraagt om rust en ontspanning. Het liefst ga ik dan vroeg naar bed, heerlijk de natuur in, en doe ik wat oefeningen om mijn zenuwstelsel te ontspannen. Ik weet namelijk dat als ik geen rust neem, ik mijn lichaam uitput en dan manifesteert Tamas zich in mijn lichaam en geest. Voor mij betekent dit weinig zin en inspiratie, en het gevoel dat ik geleefd wordt door mijn agenda. Of wanneer ik na een dag lang achter mijn laptop en veel denkwerk, opmerk dat mijn gedachten wazig zijn, ga ik een stuk lopen, of doe ik een actieve ademhalingsoefening om de energie weer door mijn hele lijf te laten stromen. Dit zijn simpele acties die helpen om lichaam en geest fit te houden en de energie te bewegen. 

Het vraagt dus om een vrijwillige vorm van discipline om ‘op tijd’ te stoppen of in beweging te komen, wanneer je eigenlijk geen zin, of juist teveel zin hebt … dit kan onnatuurlijk voelen, maar zo kunnen we ziekmakende gewoonte patronen doorbreken. 

Het moment van ‘ziek zijn’ willen we het liefst voor zijn, door aandacht te besteden aan het onderhouden (Sattva) van een natuurlijke balans. Dit blijkt echter niet zo vanzelfsprekend als we kijken naar hoe in onze Westerse levensstijl de Tamas en Rajas kwaliteiten op alle fronten worden bekrachtigd. Ons zorgsysteem legt de aandacht hoofdzakelijk op het ‘ziek zijn’ en bestrijden van de ziekte, als deze al gemanifesteerd is in het lichaam en/of de geest. Wanneer dan de ziekte gesignaleerd en bevestigd wordt door een dokter of expert, dan wordt de ziekte in de meeste gevallen aangevallen en/of ‘vernietigd’ (tamas) met medicijnen. Het verwijderd het probleem, maar er wordt nauwelijks gekeken naar de onderliggende oorzaak van het probleem. Deze methode stimuleert met name de Tamas energie van destructie en traagheid, en ontmoedigd ons verantwoordelijkheid te nemen voor onze gezondheid. Tamas wordt bestreden met Tamas, waardoor de kwaliteiten van deze guna in stand wordt gehouden. 

Yoga Psychologie stelt de vraag wat er nodig is om destructieve Tamas energie te transformeren naar een stadium met meer harmonieuze Sattva kwaliteiten?

Ik kan dit onderbouwen met een simpel voorbeeld: Stel je voor dat je vuilnis buiten in de tuin hebt gezet en deze trekt veel vliegen aan. Probleem! Je houdt niet van vliegen en wilt er iets aan doen. Wat doe je? Je kunt een spray kopen en de vliegen doden met vergif… maar dan heb je vuilnis, dode vliegen en gif in je tuin (Tamas!). Of, je haalt het vuilnis weg: geen vuilnis, en geen vliegen! Oftewel, een effectief onderhoud om de Sattva staat te bevorderen. 

De actie (Rajas) van het vuilnis opruimen zorgt ervoor dat het probleem wordt opgelost. Dit is ook hoe we met Yoga oefeningen actie en intentie inzetten om oude opgeslagen gedragspatronen, emotionele blokkades en conditionering (vuilnis) te veranderen naar gedrag dat meer rust en helderheid brengt (geen vuilnis en vliegen) waardoor er aandacht en energie vrij komt voor bijvoorbeeld spirituele groei.

 Afleiding

Tamas bekrachtigd een sterke identificatie met ons fysieke lichaam en materie en biedt daardoor weinig ruimte voor spirituele ontwikkeling. Wanneer we daarentegen meer rust en ruimte (Sattva) ervaren in ons fysieke en mentale lichaam is het makkelijker om naar de begeleiding van ons innerlijke weten te luisteren, oftewel onze intuïtie. Voor mij is dat belangrijk, en daarom train ik mezelf om niet continue afgeleid te zijn door zintuiglijke prikkels, emoties en de externe wereld. Ik weet dat de hoeveelheid informatie, nieuws, social media feeds, films, documentaires, mails en andere stromen van informatie impact hebben op mijn geest, en raak ook regelmatig overprikkeld. Dan zit ik simpelweg vol en iedere prikkel is dan teveel. 

 Eigenwijs

Onder andere door yoga en meditatie heb ik geleerd om te gaan met prikkels van buiten en heb ik gemerkt dat sommige prikkels me vrijwel niets doen, en andere prikkels een (flinke) emotionele lading losmaken … Interessant, blijkbaar raakt iets me zo sterk dat ik er blij, boos of verdrietig van wordt. De uitnodiging vanuit Yoga Psychologie is om deze reacties helemaal te voelen en bij het gevoel te blijven. Wanneer we de emoties simpelweg voelen zonder enig belang in een uitkomst dan kan de energie vrij stromen en manifesteert de kwaliteit van Sattva zich. Zolang we nog gehecht zijn aan een bepaalde uitkomst door ideeën, overtuigingen of opvattingen wordt de energie gemanipuleerd, kan er geen vrije uiting gegeven worden en leggen we onze aandacht en kracht ‘buiten’ onszelf.

In de staat van Sattva zijn we niet langer gehecht aan een uitkomst, waardoor onze geest vrij kan zijn, in dienst van ons innerlijke weten. We ontdekken onze eigen wil en zijn moeilijker te beïnvloeden. Deze wil gaat er niet om dat we koste wat het kost krijgen wat we willen, maar het is een wil waarmee we handelen vanuit eigen wijsheid, zonder bevestiging van buitenaf. We brengen het binnenste naar buiten. 

1 op 1

Kom in gesprek en geef ruimte aan hetgeen gezien en gehoord wil worden. Breng het binnenste buiten.  

Stel je vraag of boek een sessie

11 + 6 =